ZENSA Enerji Sözlüğü: Enerji Sektöründeki Önemli Kavramlar

ZENSA ENERJİ SÖZLÜĞÜ

Enerji sektörü, karmaşık ve sürekli gelişen bir alandır; dolayısıyla bu sektörde çalışan veya bu alana ilgi duyan bireylerin temel kavramları anlaması büyük önem taşır. Bu bağlamda, enerji sözlüğü, enerji sektörü ile ilgili tüm temel terimleri ve kavramları içeren kapsamlı bir kaynak olarak öne çıkar. ZENSA Enerji Sözlüğü, enerji üretiminden tüketimine, yenilenebilir enerji kaynaklarından fosil yakıtlara kadar geniş bir yelpazede terimlere açıklık getirir.

ZENSA Enerji sözlüğünün ana amacı, sektörde çalışan profesyoneller, öğrenci ve akademisyenler, yatırımcılar ve enerji konularına ilgi duyan genel kitle için bilgi erişimini kolaylaştırmaktır. Bu sayede, enerji ile ilgili terminolojiyi daha iyi anlayarak, sektördeki gelişmeleri ve yenilikleri takip etmek, doğru kararlar almak ve daha etkin iletişim kurmak mümkün hale gelir.

Enerji sözlüğü, kullanıcı dostu bir yapıya sahip olup, alfabetik sıraya göre düzenlenmiştir. Her terim, açık ve net bir şekilde tanımlanmış, bazı terimlerin ise kullanım örnekleri verilmiştir.

AC

Alternatif (Dalgalı) akım anlamına gelmektedir. Genliği ve yönü zamana göre değişiklik gösterir. Santrallerde üretilen enerjinin sevkinde de AC kullanılmaktadır.

Açık Devre Gerilimi

Bu gerilim, hücre veya panelin standart test koşulları altında artı ve eksi çıkış uçları arasında herhangi bir yük yokken, yani herhangi bir akım akmazken ki ölçülen açık devre gerilimidir.

Ahşap

Sürekli daha fazla ağaç üretme şansımız olduğu için ahşap yenilenebilir enerji kaynağı olarak kabul edilir. Yakarak ısı ve ışık ürettiğimiz ahşap, bio-kütle tesislerinde elektrik enerjisi üretmek için kullanılır.

Akım

Elektrik akımı veya elektriksel akım elektron hareketidir. Bir iletken üzerinden birim zamanda geçen elektron sayısını gösterir.

Aktif Enerji

Aktif enerji elektrik şebekesinden çekilen ve fiziksel işe dönüşen enerjidir.

Akü

Elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depolayan, gerektiğinde elektrik enerjisi olarak veren cihaza denir. Alternatif enerji sistemlerinde doğal enerjinin olmadığı zamanlarda akülerde toplanan elektrik enerjisi ile sistem beslenir.

Amper (A)

Elektrikte akım şiddeti birimidir. Birim zamanda geçen elektrik yükü miktarına elektrik akımının şiddeti denir.

Anemometre

Rüzgârın anlık hızını ölçmek için kullanılan ölçüm cihazı

Aralıklı

Kelime anlamı ile paralel olarak, sürekli olmayan, bir zaman diliminin parçalarında faal olan cihazlar için kullanılmakta olup, rüzgâr tribünleri sadece rüzgar olduğunda çalışmaları ve elektrik üretmeleri ile bunun en iyi örneklerindendir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının çoğu bu şekilde işlemektedir.

Atık Isı

Mevcutta bulunan aktif gücün zaman ile çarpımından elde edilen elektrik enerjisini ifade etmektedir.

Atom

Bir kimyasal elementin tüm özelliklerini taşıyan en küçük parçacığıdır. Büyüklükleri açısından farklılık gösterirler. Hidrojen atomu en küçük boyutta olmakla birlikte uranyum atomları en büyük boyutlara sahiptir.

Batarya

Kimyasal enerjinin depolanabilmesi ve elektriksel bir forma dönüştürülebilmesi için kullanılır. Piller enerji depolamaya ve elektrikli aygıtları çalıştırmaya yaramaktadır Genel olarak piller, kullanıldıktan sonra atılan (Non-rechargeable) ve tekrar şarj edilebilen (Rechargeable) piller olarak ikiye ayrılır. Pillerin bir araya gelerek oluşturdukları pil gruplarına batarya denmektedir. 1800 yılında bakır ve çinko madenleri alarak aralarına tuzlu suya batırılmış süngerler yerleştiren Volta, elektrik akımını elde etmeyi başardı. Volta pili bu sayede icat edildi.

Benzin

Ham petrolden elde edilen bir yakıt türüdür.

Biyodizel

Kanola, ayçiçeği, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen yağların bir katalizör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile (metanol veya etanol) reaksiyonu sonucu açığa çıkan ve yakıt olarak kullanılan bir üründür. Evsel kızartma yağları ve hayvansal yağlarda biyodizel hammaddesi olarak kullanılabilir. Daha temiz yanma ürünleri nedeniyle sürdürülebilir gelecek ve sağlıklı bir kalkınma için katkıları büyüktür.

Biyogaz

Biyogaz üretimi için kullanılan materyaller, hayvansal gübreler, organik atıklar ve endüstriyel atıklardır. Doğal gaz gibi ısınma ve elektrik üretme amacı ile kullanılabilir. Biyogaz yenilenebilir enerji kaynağıdır.

Biyokütle

Fotosentezde bitkiler tarafından meydana getirilen organik maddelerin kütlesidir. Odun, tarımsal atıklar, canlı artıkları ve çöpleri içermektedir. Gelişmekte olan ülkelerde daha yoğun kullanılmaktadır.

Blok Teklif

Enerji piyasalarında birden fazla ardışık saat için geçerli, kapsadığı zaman dilimi için ortalama fiyat ve miktar bilgilerini içeren aktif elektrik enerjisi alış ve satış teklifleridir.

Boru Hattı

Petrol ve doğalgaz taşınması ve dağıtılmasında kullanılır. Boru hatları, yeryüzüne, yerkabuğunun altına veya deniz tabanı altına yerleştirilir.

Bölgesel Kirlilik

Bölgesel hava kirliliği, kirliliğin oluştuğu bölgeye en yakın yaşayanları etkiler. Enerji kaynaklarının tüketimi bölgesel kirliliğin başlıca etkenlerindendir. Alternatif enerji kaynakları ile bölgesel kirlenmenin önüne geçilebilir.

Çevre

Çevre, en genel tanımı ile etrafımızda bulunan her şeye verilen isimdir. Doğa, ağaçlar, bitki ve hayvanlar, kayalar, okyanuslar ve hava çevre tanımına girmektedirler.

Dağıtık Enerji

Dağıtık enerji, düşük veya orta gerilim düzeyinde tüketiciye yakın dağıtım hattına bağlı veya bağımsız olarak çalışan bir üretim şeklidir.

Dağıtım Bedeli

Enerjinin üretim tesislerinden çıkışı ile başlayan ve tüketim noktasına kadar ulaşmasını sağlayan şebekenin kullanım bedelidir.

Dağıtım Bölgesi

Elektrik Piyasası Mevzuatı tarafından belirlenmiş dağıtım lisansında tanımlanan bir bölgeyi ifade etmektedir.

Dalga Enerjisi

Deniz üzerinde esen rüzgarların suyu iterek hareket vermesiyle oluşan yenilenebilir enerji kaynağı.

DC

(Doğru Akım /Sürekli Akım): Bir elektrik devresinde elektrik yüklerinin veya akımın belli bir yönde akan, yön değiştirmeyen ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir. Bir yönde akım sağlayan kaynaklara da doğru akım kaynakları denir. Örnek: Pil, akü, dinamo vb. Güneş panelleri doğru akım üretirler.

Dengeden Sorumlu Grup

Piyasa katılımcılarının, Piyasa İşletmecisine bildirmek suretiyle oluşturdukları ve grup içinden bir piyasa katılımcısının grup adına denge sorumluluğuna ilişkin yükümlülükleri üstlendiği grubu ifade eder.

Dengeleme Güç Piyasası

Arz ve talebin gerçek zamanlı olarak dengelenmesi amacına hizmet etmek üzere, 15 dakika içerisinde gerçekleştirilebilen çıkış gücü değişimi ile elde edilen yedek kapasitenin alış-satışının gerçekleştiği ve sistem işletmecisi tarafından işletilen organize toptan elektrik piyasasıdır.

Dengeleme Mekanizması

İkili anlaşmaları tamamlayıcı nitelikte ve gün öncesi dengeleme ile gerçek zamanlı dengelemeden oluşan faaliyetlerdir.

Dengeleme Nedir

Elektrik enerjisi arz ve talebini dengede tutmak amacıyla yürütülen faaliyetlerdir.

Deniz Üstü

(Off-shore=kıyı ötesi) enerji alanında bu kelime göl, deniz, okyanuslar üzerinde yapılan enerji yatırımları için kullanılır. ÖR: Deniz üstü rüzgâr tarlaları.

Depolar

Enerji birçok formda birçok yerde depolanabilir. Bir pilin içinde, kömür yığınında, gerilmiş lastik bantta, vücudumuzdaki yağ hücrelerinde depolanmış halde kullanıma hazır bekler.

Doğal Gaz

Petrol türevi olan, fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. Dünya üzerinde Antarktika dışında tüm kıtalarda doğal gaz üretilmektedir. En yaygın kullanım amacı ısınma olsa da, enerji santrallerinde elektrik üretimi amacı ile de kullanılmaktadır.

Dolum Oranı (Solar Hücre)

[maksimum güç noktasındaki (mpp) güç] / [açık devre gerilimi * kısa devre akımı] değerine olan orandır.

EIC (Etso) Kodu

Enerji tanımlama kodudur. EIC kodları sayaç özelindedir. Bir kod yalnızca bir sayaç için ifade edilebilmektedir.

Elektrik

Elektrik elektron denilen her atomda bulunan negatif yüklü parçacıkların hareketine denir. Elektrik santrallerinde üretilen elektrik kablolar yardımı ile evlerimize ulaşır. Elektrik enerjinin bir yerden başka bir yere taşınmasının en basit yoludur. Gerekli önlemler alınmadığı zaman ölümcül olabilen elektrik günümüzde medeniyetin temel taşlarından biridir.

Elektrik Direği

Enerji nakil kablolarını tutan metal/ağaç /beton yapılar.

Elektron

Her madde atomlardan oluşur. Atomlar çekirdek ve bu çekirdeğin farklı yörüngelerinde dönmekte olan daha küçük boyutta parçacıklardan oluşur. Yörüngelerde dönmekte olan bu küçük parçacıklara elektron denilir. Metallerde elektronlar diğer maddelere göre daha özgürce hareket edebilirler. Bu yüzden elektronların hareketiyle oluşan elektriğin iletilmesi için metal kablolar kullanılır.

En Yüksek Güçteki Akım Değeri

Hücrenin veya panelin akım- gerilim eğrisinden yararlanarak tespit edilen en yüksek gücündeki akım değeri.

En Yüksek Güçteki Gerilim Değeri

Hücrenin veya panelin akım- gerilim eğrisinden yararlanarak tespit edilen en yüksek gücündeki gerilim değeri.

Enerji

Enerji evlerimizi aydınlatma, dünyamızı ısıtma ve ulaşım gibi sayısız alanda kullanılır. Çevremizdeki kaynaklarda bulunan enerji elektrik ve yakıt olarak kullanmaktadır. Bu anlamda enerji kaynakları enerji elde etmemizi sağlayan ve çevremizde veya doğada bulunan kaynakların tümüne verilen isimdir.

Enerji Etüdü

Bir binanın enerji harcamalarını ölçüp raporlamak için yapılan çalışmaya denir. Bu çalışmanın amacı enerji harcamalarının azaltılmasına yönelik iyileştirme fırsatlarının tespit edilip uygulamaya dönüştürülmesi için gerekli fizibilitelerin yapılmasıdır.

Enerji Santrali

Fosil yakıtların ya da yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisine dönüştürüldüğü tesislerdir. Örnek: Termik santral, doğalgaz dönüşüm santrali ve rüzgâr tarlaları.

Enerji Yöneticisi

Enerji yöneticisi; binalarda ve endüstriyel işletmelerde enerji yönetimi ile ilgili olan görevleri yerine getirmekle sorumlu kişidir. Enerji tüketen sistemlerin idaresi, yönetimi ve organizasyonuyla ilgilenirler.

EPDK

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu; elektrik, doğalgaz, petrol ve LPG'nin optimum fiyat ve kalitede olması amacı güden kuruluştur.

EPİAŞ

Açılımı, Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi'dir. Enerji piyasalarının işletilmesi, uzlaştırma işlemlerinin gerçekleştirilmesi ve piyasa katılımcılarına alacak-borç bildirimlerinin hazırlanması faaliyetlerini yürütür.

Etkinlik Derecesi

Etkinlik derecesi, hücre veya panelden alınabilinen elektrik güç ile üzerine düşen ışınım gücü arasındaki orandır. Bu oran, I- U Akım - Gerilim eğrisinden yararlanılarak:

h (eta) = FF x Uoc x Isc

burada FF: (dolum oranı), Uoc: (Açık devre gerilimi), Isc: (Kısa devre akımı) formülü ile hesaplanır. Bu değer, yüzey alanına bağlı olduğu için; belirtilirken daima tüm panel yüzeyinin mi yoksa aktif hücre yüzeyinin mi alındığı belirtilmelidir.

Feed in Tarrif

(FiT)Yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanmayı teşvik etmek için planlanmış bir teşvik mekanizmasıdır. Satın alma garantisi, uzun vadeli krediler temel teşvik yöntemleridir.

Fosil Yakıtlar

Fosil yakıtlar, hayvan ve bitkilerin milyonlarca yıl önce toprak altında çürümesi sonucunda oluşmuşlardır. Kömür, petrol ve gaz fosil yakıtlardır. Dünyada en fazla kullanılan enerji kaynağı olan fosil yakıtlar sınırlı veya yenilenemez enerji kaynaklarıdır. Yanmaları sonucunda ortaya çıkan karbondioksit ise günümüzdeki küresel ısınmanın en büyük nedenidir.

Fotovoltaik

Bir ışık kaynağından, çoğu zaman güneşten, elektrik elde etme yöntemidir.

Füzyon

Füzyon iki küçük atomun çarpışıp birleşmesine verilen isimdir. Bu birleşme sonucunda ortaya büyük miktarda enerji çıkar. Füzyon yıldızlarda çokça rastladığımız bir olaydır. Yıldızların parlamasının veya ışımasının nedeni füzyon tepkimeleridir. Bilim adamları nükleer füzyonu dünya üzerinde gerçekleştirip enerji üretmenin yollarını aramaktadırlar.

Füzyon Reaktörü

Bir füzyon reaktörü küçük atomları birleştirip daha büyük atomlar oluşturmaya yarayan bir makinedir. Bu işlem sonucunda ortaya çıkan enerji miktarı oldukça fazladır. Bilim adamları bir füzyon reaktörü yardımı ile elektrik üretme konusunda araştırmalar yapmaktadırlar.

Gazyağı

Gazyağı petrolün bir formudur. Ham petrolün damıtımından elde edilir. Genellikle lambalarda aydınlatma amacı ile kullanılır.

Gel-Git Enerjisi

Deniz ve okyanuslardan elektrik enerjisi üretmemizi sağlayan yenilenebilir enerji kaynağıdır. Ayın çekim gücüyle kabarıp-alçalan denizin seviye farkından yararlanan özel türbinler gel-git enerjisini elektrik enerjisine dönüştürür.

Gerçek Zamanlı Dengeleme

Gün içi piyasasında yapılan dengeleme işlemleridir. Elektriğin fiziki teslimatından 1 saat öncesine kadar dengeleme yapılabilmektedir.

Geri Dönüşüm

Ticari ömrünü tamamlamış bir ürünü işlem geçirip yeniden kullanmaya denir. Kâğıt, metal, plastik ürünler geri dönüşümü en yaygın materyallerdir. Geri dönüşüm sürecinde hammaddeden üretim sürecinden daha az enerji tüketilir.

Güç Kesintisi

Elektrik arzının aniden kesildiği anlarda yaşanır. Enerji santralinden ya da iletim şebekesinden kaynaklı sorunlar neden olur.

Gün İçi Piyasa (GİP)

Gün öncesi piyasasında değerlendirilemeyen kapasitelerin eş zamanlı olarak değerlendirilebildiği piyasadır.

Gün Öncesi Dengeleme

Gün Öncesi Piyasası'nda gerçekleştirilen işlemlerdir.

Gün Öncesi Fiyat

Gün öncesi planlama kapsamında belirlenen nihai piyasa takas fiyatlarıdır.

Gün Öncesi Piyasa (GÖP)

Elektriğin fiziki teslimatından bir gün önce elektrik ticareti ve dengeleme için kullanılan piyasadır.

Gün Öncesi Üretim / Tüketim Programı (GÜP)

Elektriğin fiziki teslimatından bir gün önce tahminlere dayalı oluşturulan üretim tüketim programlarıdır.

Güneş

Dünyadaki birçok enerjinin temel kaynağıdır. Dünyamıza ulaşan güneş ışınları(solar enerji) temel ısı ve ışık kaynağıdır. Isı farklılıkları sayesinde rüzgar türbinlerini çalıştıran rüzgarlar oluşur, ışık sayesinde fotovoltaik paneller elektrik enerjisi üretirler.

Güneş Enerjisi (Solar Enerji)

Güneşten gelen ışınların taşıdığı enerjidir. Güneş, bilinen enerji kaynakları arasında en büyük ve güçlü olandır.

Güneş Paneli

Seri şekilde bağlanan solar hücrelerin cam koruma içine alınması yoluyla oluşturulan ve güneş enerjisinden belirli voltaj ve akımda elektrik enerjisi üretilmesini sağlayan elektrik enerji üretim panelleri.

Helyum

Helyum bir elementtir. Hidrojen atomundan sonra en küçük atom helyum atomudur. İki hidrojen atomu birleşip bir helyum atomu oluşturabilirler. Bu birleşme yani füzyon milyonlarca yıldır Güneş üzerinde gerçekleşmektedir.

Hidroelektrik

Hidroelektrik akan sudan elde edilen elektriğe verilen isimdir. Bunun için akarsulara barajlar kurularak, suyun akış hızı kontrol edilir ve enerjisi alınır. Hidroelektrik enerji yenilenebilir enerji kaynaklarından biri olarak değerlendirilse de, barajların çevreye olan etkisi ve zararları oldukça fazladır.

Hidrojen

Hidrojen bir elementtir. Hidrojen atomları doğadaki en küçük atomlardır. Güneşte iki hidrojen atomu birleşerek bir helyum atomu oluşturur. Bu tepkimenin sonucunda ortaya büyük miktarda enerji çıkar. Hidrojen ve oksijen birleştikleri zaman ise ortaya su çıkar. Bu birleşmeden yakıt hücreleri elektrik üretmek için yararlanır.

I-REC Sertifikası

Elektriğin yenilenebilir enerji ile üretildiğini belgeleyen sertifikadır.

Isı

Bir maddenin sıcaklığı daha yüksek ise daha fazla enerjiye sahiptir. Bir maddeyi ısıtmak enerjiyi bir noktadan başka bir noktaya taşımak demektir.

Isı Sabiti

Bir hücrenin etkinlik derecesinin, ısı yükselmesi durumunda derece başına ne kadar azaldığını verir. Örneğin multi-kristal paneller ısındıkça verimleri mono kristal panellere göre daha çok düşmektedir. Bu yüzden multi-kristal panellerin yeterli derecede soğutulmaları daha çok önem kazanmaktadır.

ISO 50001 Sertifikası

Enerji uzmanları tarafından belirlenen standartlar çerçevesinde, enerji yönetim sistemi oluşturulması, enerji tasarrufu yapılması, enerji giderlerinin düşürülmesi ve çevreye duyarlılığı teşvik eden süreç ve sistemlerin oluşturulmasını sağlar.

Işık

Işık enerjiyi bir noktadan bir başka noktaya taşır. Dünyamızın ışık kaynağı olan Güneş, yaydığı güneş ışığı ile Dünya'ya ısı enerjisinin taşınmasını sağlar. Bu enerji hem ısınmada hem elektrik üretiminde kullanılır.

İkili Anlaşma

Gerçek veya tüzel kişiler ile lisans sahibi tüzel kişiler arasında veya lisans sahibi tüzel kişilerin kendi aralarında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisinin alınıp satılmasına dair yaptığı ticari anlaşmalardır.

İnvertör

Solar panellerden veya rüzgâr türbinlerinden gelen doğru akımın şehir şebekelerinde kullanılan alternatif akıma çevrilmesini sağlayan elektronik cihaz.

İzleme

Solar sistemin, Şarj regülatörü ve invertörler ile sürekli olarak maksimum güç noktasında çalıştırılmasının sağlanması.

Jeotermal

Jeotermal enerji dünyanın merkezindeki sıcak magma tabakasından gelmektedir. Magma yakınlarda akan yeraltı sularının ısınması sonucunda oluşan jeotermal enerji elektrik üretiminde ve ısınmada kullanılır.

Karbon

Sembolü C olan ve doğada çok büyük bir alana yayılmış metalik olmayan bir elementtir. Element olarak, kömür yataklarında ve çeşitli bileşikler hâlinde petrol yataklarında bulunur. Organik bileşiklerin temel maddesi karbondur. Bir madde yandığında, karbon ve oksijen atomları birleşip karbondioksit bileşiği oluşur.

Karbon Ticareti

Piyasa temelli bir araç ve ülkelerin azalttığı sera gazı salımlarının sertifikalandırılması ile bu sertifikaların piyasalarda alım satımının yapılması esasına dayanmaktadır. Sera gazları içerisinde karbondioksit oranının fazla olması nedeniyle karbon ticareti olarak adlandırılır.

Karbondioksit

Bir karbon ve iki oksijen atomundan oluşan moleküle sahip, normal koşullarda gaz halinde bulunan bileşiktir. Rengi ve kokusu yoktur. Karbondioksit bir sera gazıdır. Fosil enerji kaynakları yandığında karbondioksit salarlar.

Kısa Devre Akımı

Hücrenin veya panelin artı ve eksi güç çıkışlarının yüksüz olarak direkt, kısa devre edilmeleri durumunda akan akım.

Kilowatt

1kilowatt= 1000watt. Elektriksel güç birimi.

Kilowatt Saat

Enerji üretim/tüketim ölçüm birimidir.

Kirlenme

Çevreye zararlı maddelerin eklenmesini ifade eder. Bölgesel olarak oluşabildiği gibi, küresel olarak da görülebilir. Küresel ısınma, küresel kirlenmenin en önemli sonuçlarından biridir.

Kojenerasyon

Elektrik enerjisi ve ısıl enerjinin bir arada üretildiği sistemdir.

Kömür

Katı, koyu renkli ve karbon bakımında zengin katı birikintilerdir. Çoğu coğrafyada, çeşitli derinliklerde bulunmaktadır. Bataklıklarda uygun nem ve sıcaklığın oluşması, ortamın asit miktarının artması, gerekli organik maddelerin ortamda bulunmasıyla bozunmuş çürüyen bitkilerin su altına inmesi ve bataklığın zamanla üstünün örtülmesi gibi olaylar sonucu oluşmaktadır. İl olarak M.Ö. Çinliler tarafından kullanılmış olup, günümüzde genellikle elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Kömürün yanmasıyla büyük miktarda karbondioksit açığa çıkar.

Lav

Lav, volkanlardan çıkan kırmızı, erimiş, kaya parçalarıdır. Yerkabuğunun altında bulunan ve Dünya'nın çekirdeğini dolduran lav ise magma olarak adlandırılır.

LED

Light emitting diode= ışık yayan diyot. Üzerinden akım geçtiğinde ışık veren silikon ana maddeli diyotlara denir.

Maksimum Güç Noktası

Bir Solar hücrenin I - U eğrisinde tespit edilerek alınabilinen en yüksek güç değeri.

Metan

Metan, dışkı ve çürümüş meyvelerin açığa çıkardığı bir çeşit gazdır. Metan yakılabilen bir gaz olması nedeniyle bio-gaz olarak sınıflandırılır.

Motor

Bir motor içine konulan yakıtın yanması ile mekanik hareket sağlamaktadır. Buhar ile çalışan türbinlerin bulunduğu güç santralleri mekanik enerjinin elektrik enerjisine çevrilmesini sağlarlar. İçten yanmalı motorlar ise yanma sonucu elde edilen mekanik enerji ile tekerleri döndürürler.

MYH

MYH veya Mikrobiyal yakıt hücreleri, içerisinde yediği yemeği elektrik enerjisine çevirebilen bakteri bulunduran yakıt hücreleridir.

Nakil

Enerji dört şekilde bir yerden başka bir yere iletilir(nakledilir). Mekanik, elektrik, ısı ve radyoaktivite (ses ve ışık dalgaları) formunda enerjiyi nakletmek mümkündür.

Nitrojen Oksitler

Fosil yakıtların yanması sırasında ortaya çıkan zararlı parçacıklar.

Nominal Test Koşulları

I - U Akım - Gerilim eğrilerinin ölçümlerinin, hücre veya panele dikey 800 W / m²; 600 W / m²; 400 W / m² ve 200 W / m² ışınım değerlerinde, 20°C çevre sıcaklığı derecesinde, 1m/s rüzgar hızında ve AM 1,5 güneş spektrumunda yapılması.

Nükleer Enerji

Atomun çekirdeğinden elde edilen bir enerji türüdür. Fizyon yolu ile atomların parçalanması sonucu açığa çıkan, atomun çekirdeğinden elde edilen bir enerji türüdür.

Nükleer Yakıt

Temel kaynağı doğada bulunan Uranyum adlı metaldir. Nükleer Santrallerde kullanılan uranyum, fosil yakıtların aksine yanmaz. Elde edilen enerji uranyum atomlarının fizyona tabi tutulması ile oluşur.

Oksijen

Oksijen canlıların yaşamı için hayati önem taşıyan bir elementtir. "Oksijenli" Solunum için gerekli olup maddelerin yanmasında yoğun şekilde tüketilir. Atmosferde %21 oranında oksijen bulunmaktadır.

OSOS (Otomatik Sayaç Okuma Sistemi)

Enerji ölçüm cihazlarından tüketim, teşhis ve durum verilerini otomatik olarak toplama ve bu verileri faturalandırma, sorun giderme ve analiz için merkezi bir veri tabanına aktarma teknolojisidir.

Ömür

Bir objenin ömrü boyunca kullandığı enerji, objenin her bir parçasının oluşturulmasında, o objeyi yürütülmesinde ve aktif hale getirilmesinde ve objenin geri dönüştürülmesi veya yok edilmesinde kullanılan enerjilerin toplamıdır.

Parçalanma

Parçalanma büyük bir atomun daha küçük iki atoma ayrılması işlemine verilen isimdir. Bu ayrılma veya parçalanma sonucunda yüksek miktarda enerji açığa çıkar. Uranyum atomları nükleer santrallerde parçalandıklarında ortaya çıkan enerji elektrik üretiminde kullanılır. Yine ayni mantık ile üretilen atom bombaları açığa çıkan enerji ile bütün bir şehri yok edebilir.

Petrol

Sudan yoğun kıvamda, koyu renkli, arıtılmamış, kendisine özgü kokusu olan, yeraltından çıkarılmış doğal yanıcı mineral yağdır. Milyonlarca yıl önce, denizlerde yaşayan ya da suların denizlere sürüklediği hayvan ve bitki kalıntıları anaerobik bir ortamda, gerekli şartlar altında (ısı basınç ve mikroorganizmaların etkisiyle), ham petrole benzer kerojeni meydana getirmiştir. Kerojen sonradan, yukarı tabakalara doğru göç etmesi esnasında gittikçe değişmiş ve ham petrolü meydana getirmiştir. Yenilenemeyen bir fosil yakıt türüdür. Yeraltından ilk çıkarıldığında ham petrol olarak adlandırılır ve çeşitli işlemlerden geçirildikten sonra, genellikle yakıt olarak kullanılır.

Petrol Kuyusu

Yer altında bulunan petrolün yeryüzüne ulaşması sırasında belirli bir yol izlemesi amacı ile açılmış olan kuyulardır. Petrol kuyuları en fazla 8km derinliğinde olabilirler.

Petrol Platformu

Petrol platformu, yer altından petrol çıkarılması amacı ile açılmış olan kuyuların üzerine kurulan kalıcı yapılardır. Kara ve deniz üstü uygulamaları mevcuttur.

Piyasa Katılımcısı

Enerji ticareti amacıyla piyasada bulunan lisans sahibi tüzel kişilerdir.

Piyasa Yönetim Sistemi

Dengeleme mekanizması ve uzlaştırmaya ilişkin işlemlerin yürütülmesi amacıyla, piyasa işletmecisi, sistem işletmecisi, piyasa katılımcıları ve sayaçların okunmasından sorumlu iletim ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin kullanımına sunulan uygulamalardır.

PTF Nedir

Piyasa Takas Fiyatı, Gün Öncesi Piyasası'nda EPİAŞ'a iletilen tekliflerdeki arz ve taleplerin eşleştiği noktada oluşan fiyattır.

Radyoaktivite

Kararsız atom çekirdeğinin, tanecikler veya elektromanyetik ışımalar yayarak kendiliğinden parçalanması ve çevresine zararlı parçacıklar saçmasıdır.

Rafineri

Arıtımlık anlamına gelen rafineri ham yağların işlenip gelişmiş ürünlerin üretildiği tesistir. Örnek: petrol rafinerisi ham Petrolün işlenip dizel ve benzine dönüştürüldüğü tesis.

Rüzgâr Enerjisi

Güneş ışınları yeryüzünü farklı seviyelerde ısıtır. Sıcaklığın yarattığı basınç farkları arasında oluşan rüzgâr daima yüksek basınç merkezinden alçak basınç merkezine hareket eder. Bu hareketi toplayan rüzgâr türbinleri elektrik enerjisi üretir.

Reaktif Bedel

Reaktif enerji işe yaramayan kayıp enerji olarak adlandırılmaktadır. Reaktif bedel ise, reaktif enerjinin aktif enerjiye oranı ile hesaplanmaktadır.

Sera Gazı

Atmosferdeki sera gazları bir battaniye gibi ısının dünyada hapsolmasını sağlarlar. Normal olarak isinin dünyada tutulması yerkürenin ısınması açısından olumludur. Fakat günümüzde aşırı seviyedeki sera gazi salımını dünyanın gereğinden fazla ısınmasına yol açmaktadır. Küresel ısınma da bunun bir sonucudur. Karbondioksit bir sera gazidir.

Serbest Tüketici

Kurul tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme hakkına sahip gerçek veya tüzel kişi.

Ses

Enerjinin bir biçimidir. Enerjiyi bir noktadan başka bir noktaya taşımak için kullanılabilir.

Sıfır Enerji Ev

Elektrik ve ısınma ihtiyacını kendi alternatif kaynaklarıyla şebekeden bağımsız olarak karşılayabilen ev tipi.

Sınırlı

Sınırlı kelimesi bir şeyin miktarının sonsuz olmaması veya sonu olması anlamına gelmektedir. Başka bir deyişle sinirli olan her şey tükenmeye mahkûmdur. Sınırlı yakıtlar aynı zamanda yenilenemez yakıtlar olarak adlandırılırlar. Kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtlar da yine sınırlı enerji kaynakları adi altında incelenirler. Bunun nedeni ise fosil yakıt rezervlerinin tekrar oluşturulması için milyonlarca yılın geçmesi gerektiğidir.

SMF Nedir

Dengeleme Güç Piyasası'nda net talimat hacmine karşılık gelen teklifin fiyatıdır.

Solar Panel

Güneş enerjisini elektrik enerjisine çeviren paneller.

Sondaj Kulesi

Su üzerinde yüzebilen, deniz tabanının altında petrol aramak amacı ile kurulmus olan geçici yapılardır. Petrol bulunduğu zaman kalıcı platformlar ile değiştirilirler.

Standart Test Koşulları

I - U Akım - Gerilim eğrilerinin ölçümlerinin, hücre veya panele dikey 1.000 W / m² ışınım değerinde, 25°C solar hücre sıcaklığı derecesinde ve AM 1,5 güneş spektrumunda yapılması.

Şebeke

Elektrik enerji dağıtım alt yapısına denir. Devlet ya da şirketler bu alt yapılar üzerinden dağıtım yapar.

Şebekeden Bağımsız

Alternatif enerji kaynakları kullanarak, şebeke elektriğine ihtiyaç duymadan çalışan sistemler.

Talep Tahmini

Sistemi kullanan işletmeci tarafından günlük olarak web sitelerinden duyurulan saatlik tüketim öngörüleridir.

Tanker

Petrol, gaz, kömür gibi enerji kaynaklarını taşıyan büyük gemilere denir.

Tedarikçi

Elektriğin son tüketiciye ulaşmasından sorumlu lisans sahibi tüzel kişilerdir.

TEDAŞ

Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi. Türkiye'de elektrik enerjisinin; dağıtımından ve perakende satışından sorumlu iktisadi devlet teşekkülü.

TEİAŞ

Açılımı, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi'dir. Türkiye'de TEİAŞ tarafından yürütülen iletim faaliyeti, üretilen elektriğin tüketiciye dağıtımını sağlayan ve dağıtım şebekesine aktarımından sorumludur

TEP Nedir

Ton Eşdeğer Petrol, enerji kaynaklarının tek birim ile ifade edilmesini sağlamaktadır. Karşılığı 10 milyon kcal'dir.

Transformatör

Bir elektrik akımının gerilimini, şiddetini ya da biçimini değiştirmeye yarayan aygıttır.

Türbin

Birçok enerji santrali enerji üretmek için türbin kullanır. Su basıncı, buhar gücü, rüzgârın itme gücüyle dönen rotor, bakır sarımların içinde duran mile bağlı mıknatısları döndürerek akım oluşturur.

Ulusal Şebeke

Büyük elektrik santralleri arasındaki yüksek voltajlı elektrik hatları şebekesi.

Uranyum

Kayaların içinde bulunan radyoaktif özelliğe sahip metal türüdür. Nükleer santralller, medikal cihazlar ve savaş başlıklarında kullanılır. Uranyum diğer enerji kaynakları (kömür, doğalgaz) gibi yanarak enerji üretmez. U235 olarak tanımlanan element füzyon reaksiyonuyla enerji üretir.

Uzlaştırma

Gün öncesi piyasası, gün içi piyasası, dengeleme güç piyasası ve enerji dengesizliğinden doğan alacak ve borç miktarlarının hesaplanmasını kapsar.

Uzlaştırma Dönemi

Uzlaştırma işlemleri için esas alınan zaman dilimleridir. İlgili uzlaştırma dönemi 1 ay öncesindeki üretim tüketim verilerine esasen gerçekleşmektedir.

Uzlaştırmaya Esas Veriş - Çekiş Miktarı

Her bir piyasa katılımcısına ilişkin uzlaştırma hesaplamalarının yapılabilmesi amacıyla, piyasa katılımcıları tarafından tanımlanarak piyasa yönetim sistemi aracılığıyla kaydı yapılan aktif elektrik enerjisi üreten ya da tüketen birimlerdir.

Watt-tepe Değeri

Solar hücre veya panellerin güç değeri. Bu değer, standart test koşullarında ölçülen maksimum güç değeridir.

Verimlilik

Enerji verimliliği daha az enerji kullanarak daha çok is yapmak anlamında kullanılır. Örneğin daha az enerji harcayan tasarruflu ampuller ayni aydınlatma seviyesine ulaşabildikleri için enerji verimlilikleri yüksektir.

Voltaj

(V) Elektrik devrelerinde akımın akmasını sağlayan kuvvettir. Bu kuvvet olmadığı zaman serbest haldeki elektronların hareketi engellenir ve devredeki elektrik akımının akması durur. 1000volt üzeri akımlar yüksek voltaj olarak kabul edilir.

Yakıt

Yakıt, yanması sonucunda ısı ve ışık ortaya çıkartan her türlü maddeye verilen genel bir isimdir. Kömür, petrol, gaz ve tahta yakıtlara örnek olarak sayılabilir. Isınma, yemek pişirme ve aydınlatma için kullanılan yakıtlar arabaların hareket etmesini ve güç santrallerinin elektrik üretmesini sağlarlar.

Yakıt Hücresi

Bir yakıt hücresi hidrojen ve oksijeni birleştirerek elektrik ve su açığa çıkartır.

YAL

Yük alma, sistemde enerji açığı olduğunu, yani arzın talebi karşılamadığını ifade eder.

YAT

Yük atma, sistemde enerji fazlası olduğunu, yani arzın talepten fazla olduğunu ifade etmektedir.

YEKDEM

Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizmasının piyasaya birim maliyet olarak yansıyan ilgili aydaki fiyatı.

Yenilenebilir

Tükettiğimiz anda yenilenen yani bitmeyen enerji kaynaklarına denir. Örnek: Güneş, rüzgâr, dalga, akarsu (hidro enerji), jeotermal, bio-kütle.

Yenilenemeyen

Yenilenemeyen enerji kaynakları, kullanıldıkları andan itibaren tükenen ve yenisi ile değiştirilemeyen enerji kaynaklarıdır. Bu enerji kaynakları genel olarak fosil yakıtlardan oluşur.